Binlerce insanın devlet takımına geçişini engelleyen ‘Arşiv araştırması ilgili üniteler tarafından yapılır’ ibaresi hakkında Yönetim Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verildi. Bilhassa belediyelerde çalışan binlerce taşeron personelin daima iş takımına geçişleri için artık güvenlik soruşturması yapılamayacak.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi hizmet alım kontratı kapsamında personel statüsünde misyon yapan bir personel ‘sürekli işçi’ takımına geçmek için imtihana girdi. İmtihanda başarılı olan personelin takıma geçişi ise güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucu olumsuz olduğu ileri sürülerek iş akdi feshedildi. Danıştay 12. Yönetim Mahkemesi ise çalışanın başvurusu üzerine binlerce kişiyi ilgilendiren emsal bir karar verdi.
Yönetim mahkemesi, ‘Arşiv araştırmasının ilgili üniteler tarafından yapılması gerektiğine ilişkin’ ibareyi hukuka karşıt buldu. Buna nazaran taşeron emekçilerin daima iş takımına geçişleri için yapılan, ‘ilgili mercilerden intikal eden arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin elde edilmesi tespit komitesince yapılır’ kararı aranmayacak.
YÖNETİM MAHKEMESİ: ARŞİV ARAŞTIRMASI HUKUKA TERS
Avukat Mürsel Ünder, 2018’de Resmî Gazete’de yayımlanan ‘ilgili mercilerden intikal eden arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin elde edilmesi tespit komitesince yapılır’ ibaresinin iptaliyle yürütmenin durdurulmasını isteyerek Danıştay’a başvurdu.
Danıştay 12. Dairesi hususla ilgili İstanbul Büyükşehir Belediyesi, davacının atandığı İstanbul Gaz Dağıtım Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Aile, Çalışma Toplumsal ve Hizmetler Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan savunma istedi. Yetkili kurumlar yaptığı savunmada, kelam konusu çalışanın arşiv araştırması sonucunun olumsuz etkilenmesinden kaynaklı takıma alınmadığını savundu.
Danıştay 12. Yönetim Mahkemesi ise Anayasa Mahkemesi’nin daha evvel güvenlik soruşturmasını iptal ettiği kararı hatırlattı. Daire, arşiv araştırmasının ilgili mercilerden arşiv soruşturması yapılması ve bu nedenle bireylerin takıma alınmamasıyla ilgili kararında şunları söyledi: “İlgili mercilerden intikal eden arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin tespit komitesince yapılır ibaresinin ve davacının arşiv araştırması sonucunun olumsuz sonuçlandığı gerekçesiyle daima emekçi takımına geçirilmemesine ve iş akdinin fesih edilmesine ait süreçlerin açıkça hukuka ters olduğu, uygulanması halinde güç yahut imkansız ziyanların doğmasına yol açacağı sonucuna ulaşıldı.”
KARAR…
Yönetim mahkemesi, ‘ilgili mercilerden intikal eden arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin kıymetlendirilmesi tespit komitesince yapılır ibaresini oy çokluğuyla yürütmeyi durdurma kararı verdi. Ayrıyeten yönetim mahkemesi kelam konusu personelin daima emekçi takımına geçirilmemesi ve iş akdinin feshedilmesine ait süreçlerin oy çokluğuyla yürütmenin durdurulmasına hükmetti.
‘KARAR EMSAL NİTELİKTE’
Pekala karar ne manaya geliyor? Avukat Mürsel Ünder ve avukat Adil Manaya şunları söyledi: “Taşeron çalışanlar kamuda daima emekçi olarak istihdam edilmek için kamu kurumlarına müracaatlar yapmıştır. Lakin, süreç kamuoyuna anlatıldığı üzere ilerlememiş, birçok emekçinin iş akdi güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması soyut münasebetleriyle, kendilerine somut hiçbir münasebet bildirilmeden sona erdirilmiştir. Yani, bir çok personel takıma alınmamıştır. Kararda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. Hususunun (A) bendinin (8) nolu alt bendinde yer alan devlet memurluğuna alımlarda güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmasına ait düzenlemenin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiğine değinilmiş, anılan iptal kararı karşısında yönetmelik kararının de yasal desteğinin kalmadığının altı çizilmiş, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı karşısında görülmekte olan davalarda da Anayasa’ya tersliği saptanmış kararlar dikkate alınarak tahlile gidilmesinin Anayasa’nın üstünlüğü ve Hukuk Devleti unsuruna ters olduğu münasebetlerine yer verildi.”
“Danıştay, Yasal ve Anayasal desteği kalmayan yönetmelik kararı hakkında yürütmeyi durdurma kararı vererek, emsal davalarda değerli bir uygulamanın da önünü açtı” diyen avukatlar şöyle devam etti: “Anılan yönetmelik kararına nazaran güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumsuz kıymetlendirilmesi gerekçesiyle takıma alınmayan çalışanlar için emsal nitelikteki bu karar, devam eden tüm davalar açısından uygulanacak niteliktedir.”
Avukat Mürsel Ünder, son olarak şunları söyledi: “Danıştay’ın bu kararıyla birlikte daha evvel Anayasa Mahkemesi’nin hukuksuz bir halde uygulanan arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması uygulaması yönetmeliğinin durdurulmasıyla bir arada külliyen yasal destekten mahrum hale geldi. Bundan sonra kamu iştiraklerinde çalışan hiçbir emekçiyle ilgili olarak hem Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı hem de bahsettiğimiz yürütmeyi durdurma kararı sonrasında arşiv araştırması ve güvenlik soruşturmasının olumsuz olmasını değil, bunun yapabilmesinin dahi önünü kapattı.”
TAŞERON ÇALIŞANLARIN TAKIMA GEÇİŞ KOŞULLARI
Kelam konusu davaya bahis olan 696 sayılı KHK’nın 127. hususu ile 375 sayılı KHK’ya eklenen 23, 24 ve 25. hususları şu şartları istiyordu:
- Kamu haklarından yoksun bulunmamak,
- Birtakım cürümlerden mahkûm olmamış olmak,
- Askerlikle ilgisi bulunmamak,
- Vazifesi yapmasına mani akıl hastalığı bulunmamak,
- Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak.
- Çalışanın 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle taşeronda çalışıyor ya da bu tarih itibariyle analık yahut hastalık müsaadesinde ya da askerde olması,
- Personelin taşeronda çalıştırıldığı periyoda ait açmış olduğu dava ve/veya icra takiplerinden feragat etmesi,
- Personelin takıma alınması karşılığında geçmişe dönük bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını beyan etmesi,
- Emekçinin çalıştırıldığı ihalenin işçi çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesi olması,
- Çalışanın emeklilik, yaşlılık yahut malullük aylığına hak kazanmamış olması,
- Emekçinin yapılacak imtihan ya da imtihanlarda başarılı olması.
