Yeni periyotta beklendiği üzere ABD idaresi Avrupalı müttefikleriyle daha sıkı alaka kuracak ve birlikte daha koordineli çalışacak. Ankara için herkesle pragmatist biçimde çoklu işbirliği kurarım günlerinin sonu yaklaşıyor.
KÖLN – Geçtiğimiz hafta 17-18 Şubat’ta NATO üyesi devletlerin savunma bakanları görüntü konferans aracılığıyla bir toplantı gerçekleştirdiler. Bu, ABD’deki idare değişikliğinden sonraki birinci NATO toplantısıydı. Tekrar Biden idaresinin müttefikleriyle bir ortaya geldiği bir öbür toplantı da 19-20 Şubat’taki Münih Güvenlik Konferansı‘ydı.
Her iki toplantının merkezinde de ABD’nin yeni idaresinin Batı ittifakı ile ilgili vereceği bildiriler değerliydi. Beklendiği üzere Joe Biden Münih Güvenlik Konferası’nda, Avrupa ve NATO müttefiklerine bir evvelki ABD Lideri Donald Trump’ın zedelediği itimadı tekrar kazanmaya çalışacağını gösterdi.
Biden konferansta NATO’nun ABD için tekrar öncelikli olduğunu söyledi ve “ABD’nin Lideri olarak konuşuyorum ve tüm dünyaya çok açık bir bildiri gönderiyorum. Amerika geri döndü. Transatlantik ittifak geri döndü. Ve geriye bakmayacağız” dedi.
Biden ondan beklendiği üzere kelamlarına “ABD Avrupa Birliği’ndeki ortaklarımızla ve başşehirleri ile yakın temasta çalışacaktır” diye devam etti. Biden, “NATO ortaklarından birine taarruz hepimize saldırıdır” sözlerini de kullandı. Trump’ın ‘demode’ olarak nitelediği ve belirsizlik içerisine soktuğu NATO, Biden idaresindeki ABD ile tekrar varlığını hissettirecek.
AB ve ABD yeni periyotta global iklim krizinde, pandemiyle gayrette, NATO üzere birçok memleketler arası kuruluşların reformunda, silahsızlanma ve adil ticaret ilgileri, otoriter rejimlerin güçlenmesine karşı birlikte uğraş etmeyi hedefliyor.
ÇİN VE RUSYA’YA KARŞI ORTAK TAVIR
Joe Biden, toplum modelleri ortasında yaşanan yol ayrımından da bahsetti. Son birkaç ayın da gösterdiği üzere, demokrasinin hemen “savunulması, güçlendirilmesi ve yenilenmesi” gerektiğine vurgu yaptı. “Sosyo-politik, lakin her şeyden evvel Çin ile ekonomik rekabet sertleşiyor ve bunu memnuniyetle karşılıyorum” diyerek Avrupalı ortaklarına uzun periyotta Çin ile stratejik rekabete hazır olmaları gerektiğini söyledi. Rusya ve Çin’e karşı açıkça ortak konum alınması gerektiği davetinde bulundu.
Biden, “Birlikte biyoteknoloji, yapay zeka ve gelecekteki siber uzay normları üzere alanlarda da teknolojik ilerleme kurallarını yazmayı başarabiliriz” dedi.
AB Kurulu Lideri Ursula von der Leyen de AB’nin büyük toplumsal medya platformların hesap verebilirliği konusunda net kurallar istediğini belirtti. Batı demokrasileri için bu kadar büyük kıymete sahip kararların tek başına bilgisayar programlarına yahut Silikon Vadisi’ndeki toplantı odalarına bırakılamayacağını tabir etti.
Ursula von der Leyen, Biden’ı takip ederek dijital iktisat için kurallar dizisini ortaklaşa yazmayı teklif etti ve “Hiçbirimiz bunu Çin’e bırakmak istemiyoruz” dedi. Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve BM Genel Sekreteri Guterres de dijital alana dair kısaca değindiler. Macron, dijital alandaki nefret telaffuzuna karşı gayretin kıymetini vurguladı. Guterres birebir vakitte ölümcül otonom silah sistemlerinin kategorik olarak yasaklanması davetinde bulundu. Yapay zekânın geleceğin savaşına getirebileceği en tehlikeli boyut olduğunu söyledi.
BIDEN’IN VERDİĞİ BİLDİRİLER TÜRKİYE’YE GERİ ADIM ATTIRACAK
Biden’ın Rusya ve Çin’e karşı ortak durum alma davetinin akabinde ABD‘nin S-400’ler konusunda pazarlık kapısının kapalı olduğu çıkarımını yapmak yanlış olmayacaktır. Yeni devirde beklendiği üzere ABD idaresi Avrupalı müttefikleriyle daha sıkı münasebet kuracak ve birlikte daha koordineli çalışacak.
AB’nin mart ayında planladığı tepeden hala Türkiye’ye yaptırım çıkma mümkünlüğü var. Fakat Türkiye’ye NATO vazifelerinde daha çok sorumluluk da verilebilir. NATO’nun Irak’taki toplam işçi sayısı da 500’den 4000‘e çıkarıldı. Türkiye’nin bu vazifedeki işçi sayısı da artacak. Tekrar NATO Afganistan’daki operasyonu genişletme kararı alırsa Türkiye’nin buradaki sorumluluğu ve işçi sayısı da artacak. Bir taraftan NATO içerisinde daha çok sorumluluk alırken öbür taraftan tekrar açıkça Batı ittifakının tutum alacağı Rusya ile savunma sistemi yahut savaş uçağı alımı yapması pek mümkün görünmüyor.
Ankara iç siyasette Batı’yı bilhassa son vakitlerde ABD’yi düşman üzere tanımlasa da birebir bağlarda bu tonu sürdürmesi mümkün değil. Türkiye’nin NATO ve Batı ittifakındaki durumu rastgele bir hükümetin canının istediği üzere davranmasına imkân tanımıyor.
AK Parti’nin dış siyaset üzerinden iç siyasete oynayabileceği tüm oyunlar oynandı üzere görünüyor. Erdoğan, Biden idaresine de ABD’ye de açıktan olmasa da yavaş yavaş ittifak iletileri vermeye başladı. Ayrıyeten 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesiyle bir arada Türkiye ile Ukrayna ortasında gelişen yakın işbirliği hala devam ediyor. Türkiye ve Ukrayna savunma ve havacılık alanında otuzdan fazla proje üzerinde birlikte çalışıyorlar. Türkiye’nin Ukrayna ile işbirliğini Putin’in açıktan kabul etmeyeceği vakitte gelecektir. O vakit Türkiye’nin Batı ittifakına büsbütün yüzünü dönmesi gerekecektir. Herkesle pragmatist biçimde çoklu işbirliği kurarım günlerinin sonu Ankara için yaklaşıyor.
