Milletlerarası Atom Gücü Ajansı raporuna nazaran İran 17,6 kilogram yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum üretti. Zenginleştirilmiş uranyum stokunu yaklaşık 3 tona yükselten İran, nükleer mutabakatta müsaade verilen oranın yaklaşık 15 kat üzerine çıktı. Ajans, İran’ın bildirmediği nükleer gereçler olabileceğinden de kaygılı.
Milletlerarası Atom Gücü Ajansı (UAEA), İran’ın zenginleştirilmiş uranyum stokunu 2 Kasım’da bildirilen yaklaşık 2 bin 442 kilogramdan 2 bin 968 kilograma yükselttiğini duyurdu.
UAEA, üye ülkelerle paylaştığı 16 Şubat tarihli raporda, Tahran idaresinin daha evvel duyurduğu üzere yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş 17,6 kilogram uranyum ürettiğini belirtti.
Raporda, “Ajans, İran tarafından bildirilmemiş bir noktada, kuruma deklare edilmemiş nükleer gereçlerin olabileceği konusunda derin telaş içinde. Kelam konusu nükleer malzemenin İran’ın güvenlik kontrolü mutabakatı kapsamında bildirilmesi gerekir” tabiri kullanıldı.
15 KAT FAZLA STOK VAR
Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı olarak isimlendirilen ve 2015’te imzalanan nükleer mutabakat, İran’ın, 202,8 kilogramlık uranyum stoku bulundurmasına ve yüzde 3,67’ye kadar uranyum zenginleştirmesine müsaade veriyor.
Böylece İran, nükleer muahedenin müsaade verdiği zenginleştirilmiş uranyum stokunun yaklaşık 15 kat fazlasına sahip oldu. İran, ülkede onaylanan “nükleer yasa” kapsamında 5 Ocak’ta yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum ürettiğini açıklamıştı.
İran Meclisi, nükleer bilimci Muhsin Fahrizade’nin 27 Kasım 2020’de öldürülmesinden kısa müddet sonra nükleer faaliyetleri hızlandırmayı hedefleyen “Yaptırımların Kaldırılması ve İran Ulusunun Çıkarlarının Korunması İçin Stratejik Aksiyon Planı” yasasını çıkarmıştı.
İran Atom Gücü Kurumunun uranyumu en az yüzde 20 zenginleştirmeye başlamasını ve düşük seviyeli zenginleştirilmiş uranyum stoklarını artırmasını zarurî kılan yasa, nükleer mutabakatın taraflarının 21 Şubat’a kadar Tahran’ın bankacılık alakalarını ve petrol ihracatını olağana döndürecek adımlar atmaması halinde İran’ın NPT kapsamında 2016’dan bu yana istekli olarak uyguladığı Ek Protokol’den ayrılmasını gerektiriyor.
Tahran idaresi, Ek Protokol uyarınca UAEA müfettişlerinin nükleer tesislerini istedikleri anda birdenbire denetlemelerine müsaade vermişti. İran’ın Ek Protokol’den ayrılması, Ajans müfettişlerinin kontrollerinin sonlandırılacağı manasına geliyor. (AA)
